Η σημασία της ολοκλήρωσης του συστήματος

 

Το Wing Tsun είναι σύστημα. Δεν είναι απλώς ένα κράμα τεχνικών. Λειτουργεί βάσει αρχών και οι τεχνικές του είναι η λογική εφαρμογή αυτών των αρχών. Κατά την διδασκαλία του συστήματος δίνονται στον εκπαιδευόμενο παραδείγματα εφαρμογών, με στόχο μέσω της εξάσκησης αυτών των παραδειγμάτων να γίνει κατανοητή η εφαρμογή των αρχών και παράλληλα μέσω της συνεχούς επανάληψης των ασκήσεων, να συνηθίσει το σώμα να αντιδρά αυτόματα και χωρίς σκέψη. Με αυτόν τον τρόπο και δεδομένου ότι οι αρχές ισχύουν γενικά (και όχι μόνο στα γνωστά παραδείγματα), ο εκπαιδευόμενος διδάσκεται έναν αφηρημένο τρόπο προσέγγισης της μάχης, με τον οποίο μπορεί να ανταπεξέλθει σε όλες τις περιπτώσεις που μπορεί να συναντήσει σε μία μάχη, γνώστες ή άγνωστες.

 

Έπειτα από αυτήν την εισαγωγή σε ένα σεμινάριο, μου τέθηκε το ερώτημα κατά πόσο είναι σημαντικό ή ακόμη και απαραίτητο να έχει ολοκληρώσει κανείς το σύστημα; Δεν φτάνουν τα βασικά παραδείγματα εφαρμογής σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη κατανόηση και πιστή εφαρμογή των αρχών; Δεν είναι περιττό να εξασκείται κάνεις σε ατελείωτα παραδείγματα εφαρμογής των ίδιων αρχών;

 

Απάντησα χρησιμοποιώντας έναν παραλληλισμό. Την εκπαίδευση στο σκάκι.

 

Θεωρώ ότι σε επίπεδο στρατηγικής, λόγω της πολυπλοκότητάς του αλλά και του απρόβλεπτου των καταστάσεων το σκάκι αποτελεί μια πολύ καλή σύγκριση. Ότι αφορά την εκπαίδευση - όπως και στις πολεμικές τέχνες έτσι και στο σκάκι - βεβαίως κάποιος μπορεί απλώς να μάθει τους βασικούς κανόνες του παιχνιδιού, δηλαδή το πώς κινούνται τα πιόνια και ποιος είναι ο τελικός στόχος του παιχνιδιού και αμέσως να αρχίσει να παίζει παρτίδες. Το πιο πιθανόν είναι, εάν συναντήσει πιο έμπειρους αντιπάλους, να χάσει όλες του τις παρτίδες. Κι αυτό όχι επειδή οι αντίπαλοι ήταν (ή έγιναν παίζοντας σκάκι) πιο έξυπνοι. Ο βασικός λόγος είναι ότι έχουν απομνημονεύσει έναν μεγάλο αριθμό περιπτώσεων που προέκυψαν σε προηγούμενες παρτίδες, πιθανές αντιδράσεις του αντιπάλου και ταυτόχρονα δικές τους ιδανικές απαντήσεις σε αυτές. Με αυτόν τον τρόπο έχουν δηλαδή ήδη έτοιμο στο μυαλό τους έναν μεγάλο αριθμό περιπτώσεων και τις καλύτερες λύσεις γι’ αυτές. Τις περιπτώσεις αυτές δεν πρέπει να τις επεξεργαστούν στον εγκέφαλο τους εκείνη τη στιγμή. Συγκρίνουν τις περιπτώσεις που τους είναι γνωστές με τις παρούσες, εφαρμόζουν τις απομνημονευμένες λύσεις όπου ταιριάζουν και έτσι έχουν το προνόμιο να επεξεργάζονται μόνο τις υπόλοιπες περιπτώσεις. Αυτό αποτελεί ένα τεράστιο πλεονέκτημα απέναντι σε έναν άπειρο παίχτη. Ξεκινώντας από αυτή τη βάση έχουν τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσουν και να αξιολογήσουν πολύ καλύτερα τις εκάστοτε καταστάσεις και επομένως να αντιδράσουν πιο σωστά και αποτελεσματικά και όλα αυτά μάλιστα με λιγότερη σκέψη. Όποιος λοιπόν έχει αποκτήσει μια τέτοια δυνατή βάση μπορεί να αρχίσει να παίζει αστραπιαίο σκάκι η ακόμη και παρτίδες με πολλούς αντιπάλους ταυτόχρονα.

 

Όπως και μια μάχη, έτσι και κάθε παρτίδα έχει τη δική της εξέλιξη, διότι υπάρχουν άπειρες επιλογές κινήσεων και έτσι προκύπτουν και άπειρες περιπτώσεις. Επίσης όπως και μία μάχη έτσι και μία παρτίδα σκακιού εξελίσσεται συνεχώς με κάθε κίνηση είτε του αντιπάλου είτε δική σου. Επομένως όσο πιο εξοικειωμένος είναι κάποιος στην εκάστοτε περίπτωση, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες του για την καλύτερη δυνατή και άμεση αντίδραση.

 

Γι αυτόν το λόγο ένας παραδοσιακός τρόπος εκπαίδευσης στο σκάκι είναι η μελέτη περιπτώσεων από σημαντικές παρτίδες. Ο εκπαιδευόμενος σκακιστής δηλαδή δεν ξεκινά να παίζει μόλις έχει μάθει πώς κινούνται τα πιόνια αλλά μελετά κλασσικές περιπτώσεις από γνώστες παρτίδες. Έτσι αποκτά σταδιακά άλλα και συστηματικά την εξοικείωση που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσει να προβλέψει τις πιθανές επόμενες κινήσεις του αντιπάλου και να αντιδράσει ο ίδιος με τις σωστές κινήσεις προκειμένου να αποτρέψει τον κίνδυνο για τον εαυτό του και ταυτόχρονα να επιτεθεί χωρίς κίνδυνο κατά του αντιπάλου. Σε κλασσικά εγχειρίδια σκακιού μάλιστα ξεκινά η μελέτη από το τέλος της παρτίδας στην οποία έχουν μείνει λίγα μόνο πιόνια και είναι λιγότερες οι πιθανές κινήσεις. Όταν συνηθίσει με τα λίγα πιόνια και τις υποθετικά πιο διαχειρίσιμες περιπτώσεις συνεχίζει με την εισαγωγή της παρτίδας η οποία είναι κάπως πιο τυποποιημένη και γι αυτό το λόγο και σχετικά προβλέψιμη. Στο τέλος μελετά και την κεντρική παρτίδα που όλα είναι λίγο πολύ ανοιχτά.

 

Έτσι ο νέος σκακιστής πρωτού παίξει έστω και μια παρτίδα έχει εξοικειωθεί με όλες τις φάσεις του παιχνιδιού και του είναι γνωστός ένας μεγάλος αριθμός περιπτώσεων και οι ιδανικές αντιδράσεις σε αυτές τις περιπτώσεις. Εάν ξεκινήσει τώρα να παίζει υπερτερεί σημαντικά έναντι απλών παικτών που δεν έχουν μελετήσει συστηματικά τις αντίστοιχες παρτίδες και έχει πολύ καλές πιθανότητες να κερδίσει τις παρτίδες του. Έχει μαζέψει δηλαδή μια αρκετά μεγάλη εμπειρία και μάλιστα συστηματικά και χωρίς ιδιαίτερα κενά.

 

Με παρόμοιο τρόπο είναι δομημένη και η εκπαίδευση στο Wing Tsun. Η βασική διαφορά είναι βέβαια ότι πέραν του θεωρητικού κομματιού πρέπει να εκπαιδευτεί και το σώμα προκειμένου να μπορεί να εκτελέσει τις κινήσεις άρτια, γρήγορα και δυνατά. Αλλά κατά βάση ο τρόπος εκπαίδευσης είναι ο ίδιος. Ο μαθητής εξοικειώνεται συστηματικά σε τυπικές περιπτώσεις μάχης. Αρχικά σε απλές και περιορισμένες επιθέσεις και όσο προχωράει σε πιο χαώδεις καταστάσεις χωρίς περιορισμούς και στη συνέχεια προστίθενται όλο και πιο απαιτητικές καταστάσεις.

 

Όταν κάποιος λέει ότι έχει ολοκληρώσει το σύστημα σημαίνει λοιπόν ότι έχει προπονηθεί σε όλες αυτές τις περιπτώσεις όπως τις έχει κατηγοριοποιήσει ο ιδρυτής του εκάστοτε συστήματος. Αυτό σημαίνει ότι έχει προπονηθεί και ως εκ τούτου είναι εξοικειωμένος και ταυτόχρονα μπορεί να ανταπεξέλθει και σε όλες αυτές τις περιπτώσεις. Σε αυτό το σημείο - ιδανικά και παράλληλα- θα πρέπει να προστεθεί και η εμπειρία στη μάχη.

 

Εάν επιστρέψουμε τώρα στην αρχική ερώτηση δηλαδή εάν είναι σημαντικό να έχει ολοκληρώσει κανείς το σύστημα η απάντηση είναι ξεκάθαρα καταφατική. ΝΑΙ! Ναι, παρόλο που είναι σύστημα και οι κινήσεις του καθορίζονται από τις αρχές. Εάν δεν έχει προπονήσει κάποιος συστηματικά την αντιμετώπιση συγκεκριμένων περιπτώσεων δεν θα μπορέσει να διαβάσει την περίπτωση και να αντιδράσει με τον κατάλληλο τρόπο στην απαιτούμενη ταχύτητα.

 

Η ολοκλήρωση είναι ακόμη πιο σημαντική εάν κάποιος θέλει να διδάξει. Χωρίς την ολοκλήρωση του συστήματος του θα έχει πάντα κάποια κενά. Είναι σαν να μη βλέπει ολόκληρη την εικόνα. Αργά ή γρήγορα θα προκύψουν αυτά τα κενά στη διδασκαλία οπότε θα αναγκαστεί να τα καλύψει με “δικές του εμπνεύσεις”. Όσο τηρούνται πιστά οι αρχές αυτό είναι απολύτως αποδεκτό. Εάν κάποιος το ανακοινώσει και στα άτομα που το διδάσκει είναι και απόλυτα έντιμος. Σε καμία περίπτωση πάντως αυτό δε σημαίνει ότι η ολοκλήρωση είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη διδασκαλία, αλλά καλό θα ήταν σε αυτές τις περιπτώσεις να τηρούνται τα εκπαιδευτικά προγράμματα από κάποιον που το έχει ολοκληρώσει και να υπάρχει στενή επαφή με αυτό το άτομο.

 

Η σωστή εκπαίδευση είναι ουσιαστικά η συστηματική απόκτηση ικανοτήτων με τεχνητά δημιουργημένη εμπειρία και αποτελεί τον πιο γρήγορο και λιγότερο επώδυνο τρόπο στην εκπαίδευση ενός ολοκληρωμένου μαχητή.